Genetik Alfabe Değişiyor

Gen terapisi günümüz teknolojisinde kullandığımız ama sınırlı başarı elde ettiğimiz deneysel bir metodtur. Bu yöntemle amaçlanan hedef ilaç veya ameliyata gereksinim duyulmaksızın hastalıkların oluşumunu engellemek ya da tedavi etmektir. Yapılan işlem ile gen hastalığı olan bir hasta hastalıklı geninin yerine sağlıklı bir gen eklenmesi ile iyileşebilecek ve bu sayede doku ve organları sağlıklı ve zarar görmeden çalışabilecek.

Bu teknik 1972'de gerçekleştirilmiş ancak günümüzde yararlı olmasının yanında taşıdığı riskler dolayısıyla umulan başarıya ulaşılamamıştır.

Dünyanın en etkili DNA makası olan CRISPR Cas9 enzimi, biyoteknoloji ve genetiği kökten değiştiriyor. CRISPR insan DNA’sındaki genlerin tıpkı bilgisayara yazı yazar gibi kes-kopyala-yapıştır yöntemiyle yeniden düzenlenmesini sağlıyor.

DNA makası takma adını bu özelliğinden alan CRISPR molekülü, genlerimizi DNA üzerinde keserek kırpmaya ve başka yerlere kopyalamaya izin veriyor. Böylece kanser gibi kalıtsal olan veya sağlıksız yaşam neticesinde ortaya çıkan genetik hastalıkları hücre DNA’sından temizlemek mümkün oluyor.

Doktorlar CRISPR Cas9 enzimi kullanan insan DNA'sı üzerinden HIV virüsünü silmeyi başardı. İnsan üzerinde gerçekleştirilecek olan deneyler daha başlamamış olmasına rağmen elde edilen bu başarı CRISPR Cas9 enziminin potansiyelini bizlere kanıtlayan bir göstergedir.

Her canlının kendine özgü bir genetik kodu vardır ve bu kod DNA üzerinde saklıdır. Tüm hastalıklar da tedavileri de bu DNA üzerinde yatmaktadır.  Bize can veren ve aslında donanıma kodlanmış bir yazılım olan bu organik molekülü değiştirerek hastalıkları ve yaşlanmayı önleyebiliriz.Aynı zamanda, her ne kadar tartışmalı olsa da ana karnında tasarım bebekler yaratarak biyolojik açıdan kusursuz insan soyları türetebiliriz.

Şimdi bizlere bu imkanları sunan CRISPR Cas9 enzimini bir inceleyelim.

GEN İŞLEMCİSİ

Nasıl bilgisayarda Word kelime işlemcisi varsa, genetik biliminde de CRISPR Cas9 gen işlemcisi vardır. Bu enzim insan DNA’sında bulunan genetik alfabedeki harfleri silmeye ve yeni harfler eklemeye izin vermektedir.Cas9 enzimi sayesinde kök hücre tedavisinde önemli gelişmeler kaydedeceğiz. Örneğin, laboratuarda karaciğer yetmezliğine karşı sağlıklı karaciğer hücreleri klonlayacak ve ardından biyoprinterda kendimize sağlıklı bir karaciğer basacağız.

Son olarak ise  CRISPR Cas9 enzimi yöntemi günümüz teknolojisinde geliştirmeye çok müsait olmasına karşın risk taşıyan bir yöntemdir. Kafamıza göre kesip yapıştırmaya kalkmak asla mümkün değildir ve yapılan tek bir hatada sonuçların nasıl olacağı öngörülememektedir. Doktorlar ve genetikçiler bunlara fazlaca dikkat ederek çalışmalarını sürdürüyor. Gelecek için umut taşıyan bu yöntemin birçok hastalığa ışık olacağını düşünüyoruz.

Bilimle kalın,meraklı kalın.